ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ

Η απώλεια ενός αγαπημένου σας από καρκίνο προσώπου από καρκίνο αποτελεί αιτία πολλών αλλαγών που αφορούν την καθημερινότητα, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, τα μελλοντικά σχέδια, τα συναισθήματά μας. Το συναισθηματικό μας πένθος μπορεί να κρατήσει από μήνες μέχρι και χρόνια. Η απώλεια είναι μία μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας και χρειαζόμαστε χρόνο για να προσαρμοστούμε όπως συμβαίνει και με κάθε αλλαγή στη ζωή μας. Η αντίδραση στον θάνατο επηρεάζεται από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συμβαίνει, τις πολιτισμικές επιρροές, την προσωπικότητά αλλά και το τι σημαίνει για εμάς αυτή η απώλεια. Η απώλεια μετά από μία παρατεταμένη ασθένεια όπως ο καρκίνος, είναι διαφορετική από αυτήν που βιώνουν όσοι έχασαν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο ξαφνικά. Όταν κάποιος έχει μία παρατεταμένη ασθένεια, πολλά από τα αγαπημένα του πρόσωπα νιώθουν συναισθηματικά την απώλειά του πριν τον θάνατό του, γιατί συνειδητοποιούν την πιθανότητα μίας τέτοιας κατάστασης.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μία καθημερινότητα η οποία τους προσφέρει μία αίσθηση οργάνωσης και συνέπειας. Για παράδειγμα, η καθημερινότητα των οικογενειών που έχουν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο που βιώνει τον καρκίνο, συμπεριλαμβάνει την φροντίδα αυτού του προσώπου. Εάν όμως αυτό το πρόσωπο φύγει τότε αυτή η οικεία για εκείνους καθημερινότητα, αυτή η προσφορά φροντίδας προς το άτομο που αγαπάνε και η παρουσία του σε χώρους που όλοι ζουν και μοιράζονται, απότομα σταματά. Είναι πολύ λογικό λοιπόν, τα οικογενειακά μέλη να νιώσουν χαμένα, συντετριμμένα, απελπισμένα. Είναι η στιγμή που πρέπει να δημιουργήσουν μία νέα καθημερινότητα και να την προσαρμόσουν με βάση αυτήν την απώλεια. Αυτές οι αλλαγές διαφοροποιούν τις ευθύνες μας, τα οικονομικά μας, τους στόχους μας, τα ενδιαφέροντα, τις σχέσεις μας.

Αλλά να και κάποια συναισθήματα μελών της οικογένειας κατά της διάρκεια της θεραπείας του καρκίνου!!!
Το να μιλάς ωστόσο και να μαθαίνεις για τη διαδικασία της θεραπείας (ειδικότερα από έναν καρκινοπαθή ή κάποιο πρόσωπο που γνωρίζει) μπορεί να αποδειχθεί ο καλύτερος τρόπος να χειριστείς και να ξεπεράσεις τους φόβους σου.

Ακόμα και μια επίσκεψη στο νοσοκομείο, εάν είναι εφικτή, μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση αυτή:·
"...Μια μέρα πήγα στην κλινική με τον αδερφό μου για τη θεραπεία που κάνει. Είδα από κοντά το μηχάνημα για τις ακτινοβολίες, γνώρισα το γιατρό και τις νοσοκόμες. Είδα και πολλά άλλα παιδιά που δεν είχαν καθόλου μαλλιά - ή τουλάχιστον λιγότερα από τον αδερφό μου. Τώρα, όποτε πηγαίνει στην κλινική για τη θεραπεία του, δε χρειάζεται να αναρωτιέμαι με αγωνία τι περνάει. Ξέρω πώς είναι. Δε σημαίνει βέβαια ότι ο αδερφός μου -που είναι μικρός- το βλέπει σα διασκέδαση - Αλλά δεν είναι και τόσο φοβερό όπως νόμιζα....".Ματθαίος, 14 ετών·

Μερικές φορές, όταν ο ένας γονιός έχει καρκίνο, ο άλλος περνάει πολύ χρόνο μαζί του στο νοσοκομείο και μακριά από την υπόλοιπη οικογένεια. Το να λείπουν και οι δύο γονείς από το σπίτι για πολύ καιρό γεννά πιθανόν αγωνία και φόβο στα μικρότερα παιδιά. Ανησυχούν για μία κατάσταση που δε γνωρίζουν. Κάποτε νιώθουν έντονη την ανάγκη να τηλεφωνήσουν απλά και μόνο για να βεβαιωθούν πως όλα πηγαίνουν καλά."...'Όταν ο μπαμπάς είναι στο νοσοκομείο, η μαμά πηγαίνει μαζί του και εγώ μένω με τη θεία μου, την Ελένη. Είναι καλή, αλλά μερικές φορές φοβάμαι, γιατί δεν ξέρω τι κάνει ο μπαμπάς και γιατί μου
Τώρα ο μπαμπάς και η μαμά μου τηλεφωνούν κάθε βράδυ πριν το φαγητό και μου λένε τι κάνουν και εγώ τους λέω πώς πέρασα στο σχολείο. Ξέρω ότι είναι καλά.."
Ειρήνη, 9 ετών·

ΝΙΩΘΟΝΤΑΣ ΕΝΟΧΗ...""...Κάποια μέρα θύμωσα πολύ με τη Χριστίνα. Δε με άφηνε να παίξω μαζί της με το ποδήλατο. Θύμωσα και είπα: "μακάρι να πέθαινες!.. " Τώρα έχει λευχαιμία και μπορεί να πεθάνει και εγώ νομίζω πως είναι δικό μου το σφάλμα.. Λεν το είπα αυτό σε κανέναν από φόβο, αφού όλοι θα μάθαιναν τι έκανα και θα θύμωναν. Αλλά ο μπαμπάς με άκουσε που έκλαιγα τη νύχτα και με πίεσε να του το πω. Ο μπαμπάς λέει ότι δεν είναι δικό μου σφάλμα ή κανενός άλλου που η Χριστίνα έχει καρκίνο. Δεν μπορείς να κάνεις κάποιον να έχει καρκίνο, μόνο και μόνο επειδή το είπες..."
Κατερίνα, 10 ετών·

Μέχρι να καταλάβεις τι προκαλεί και τι όχι τον καρκίνο, εύκολα θα ξεγελιέσαι πιστεύοντας πως οτιδήποτε μπορεί να σταθεί αιτία του, μια λέξη, μια κουβέντα που είπες ή ακόμα και ένα χτύπημα:"..Άφησα τα παιχνίδια μου μια μέρα στο πάτωμα. Δεν τα συμμάζεψα και η μαμά το πρωί σκόνταψε και έπεσε. Ήταν πολύ θυμωμένη μαζί μου και είχε μελανιές στο πόδι. Μετά, ο γιατρός τής είπε πως έχει καρκίνο. Τώρα είναι στο νοσοκομείο. Ίσως αν δεν είχε πέσει εξαιτίας μου, θα ήταν καλά.."
Θωμάς, 11 ετών·

Κάποιοι φίλοι μάς εκμυστηρεύτηκαν πως ένιωσαν μια μικρή διάκριση στο πρόσωπο τους από τους γονείς: είναι συχνά ο αδερφός/ή με καρκίνο που κερδίζει όλη την προσοχή...":"... Τις νύχτες οι γονείς μου πηγαίνουν στο δωμάτιο της αδερφής μου, ανάβουν το φως και την καληνυχτίζουν με φιλιά. Στο δικό μου δωμάτιο δεν έρχονται καθόλου ίσως λίγο, η μητέρα μου μόνο. Εκείνη μου λέει "μη νομίζεις πως μεροληπτούμε ή την αγαπούμε περισσότερο..."
Μαρία, 15 ετών·

Μικρότερα παιδιά με ένα γονιό άρρωστο στο σπίτι μπορεί επίσης να νιώσουν παραμελημένα:"... Τώρα που η μαμά είναι άρρωστη, όλα στο σπίτι είναι διαφορετικά. Σχεδόν σπάνια καθόμαστε όλοι μαζί στο μεσημεριανό τραπέζι και δεν υπάρχει κανένας να με βοηθήσει στα μαθήματα μου ή να με ακούσει. Η μαμά κάποτε το έκανε... Νιώθω σα "ν' άφησα τον εαυτό μου" στις φροντίδες τις δικές μου και μόνο...."
Μάρθα, 13 ετών·

Όταν ο ένας γονιός στο σπίτι έχει καρκίνο, όλοι - και ιδιαίτερα το ζευγάρι - είναι απασχολημένοι με το πρόβλημα. Έτσι σπάνια βρίσκεται χρόνος για την υπόλοιπη οικογένεια."...Μερικές φορές ο πατέρας μου νιώθει ότι μας παραμελεί, αφού περνά όλο του το χρόνο με τη μαμά. Και κατά μία έννοια, αυτό είναι αλήθεια. Ξέρω όμως πως δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Άπω τη μια μεριά δουλεύει, ενώ άπω την άλλη δε θέλει να αφήσει τη μαμά μόνη της. Έτσι δεν του μένει πολύ ελεύθερος χρόνος για να περάσει μαζί μας ή να κάνει πράγματα που συνήθως επεδίωκε στο παρελθόν. Είναι απλώς γεμάτος ο χρόνος του..."
Βασίλης, 16 ετών·

Στην αρχή μπορεί να νιώσεις μεγάλη έκπληξη με την επιστροφή από το νοσοκομείο:"Ο πατέρας μου έχει καρκίνο και πέρασε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μακριά μας. Όταν τελικά επέστρεψε στο σπίτι φαινόταν ακόμα πολύ αδύναμος. Έπρεπε να τον βοηθήσω να ανέβει τις σκάλες, γιατί δεν μπορούσε μόνος τον. Ήταν πολύ παράξενο να βλέπω να συμβαίνει κάτι τέτοιο στον πατέρα μου, που ήταν πάντα μεγαλόσωμος και δυνατός. Με ενοχλούσε..."
Πάνος, 16 ετών·

Γονείς που είναι οι ίδιοι ασθενείς βιώνουν στην πλειονότητα τη σκέψη πως "φορτώνουν" ή πως παρεμποδίζουν την ομαλή ζωή της οικογένειας:"Νιώθω άσχημα. Τώρα που είμαι άρρωστη, ο σύζυγος περνά πολλές ώρες μαζί μου στο νοσοκομείο. Ξέρω ότι αυτό πληγώνει τα παιδιά -αν και τα ίδια δεν το παραδέχονται. Μακάρι να μπορούσαμε να μιλήσουμε "ανοιχτά" γι'αυτό σαν οικογένεια.."

Κάποιοι γονείς θεωρούν ότι η ασθένεια τους εμποδίζει να κάνουν όσα θα ήθελαν ή όσα μοιράζονταν πριν με τα παιδιά. Γι' αυτόν το λόγο αισθάνονται ενοχή:
" Πιστεύω ότι απογοητεύω το γιο μου. Δεν μπορώ να είμαι "αληθινός" πατέρας για κείνον, αφού δεν μπορώ να τρέξω και να παίξω στα παιχνίδια τον.."·
Όταν ο πατέρας ή η μητέρα έχει σύντροφο ασθενή, παρατηρείται μια έντονη πίεση: Καινούρια πράγματα πρέπει να αφομοιωθούν στην καθημερινή ροή, ενώ οι ρόλοι αλλάζουν φορτίζοντας -συνήθως άνισα- με έγνοιες τον ένα γονιό. Σ' αυτήν την περίπτωση η ανησυχία "μήπως δεν τα καταφέρει" είναι έκδηλη:"Τώρα που η γυναίκα μου είναι στο νοσοκομείο, χρειάζεται να είμαι και πατέρας και μητέρα στα παιδιά. Φοβάμαι ότι σε μερικά πράγματα δεν είμαι τόσο καλός όσο εκείνη. Τις προάλλες ο μικρότερος γιος μου είπε "Η μαμά ετοίμαζε αλλιώς το πρωινό. Δε μου αρέσει έτσι "Συμφωνώ. Θα προτιμούσαμε όλοι να ήταν εκείνη εδώ. Την επόμενη το συζητήσαμε και πήρα τη γνώμη της γυναίκας μου. ...Με συμβούλεψε και τουλάχιστον το πρωινό έχει τώρα καλύτερη γεύση."H πιο οδυνηρή εμπειρία είναι, χωρίς αμφιβολία, η απώλεια ενός αγαπημένου ανθρώπου. Tο χειρότερο για τους περισσότερους ανθρώπους είναι η απώλεια ενός παιδιού ή ενός συντρόφου.


TI MΠOPΩ NA KANΩ

1. Mπορώ να μελετήσω τις πνευματικές αλήθειες που σχετίζονται με τα ακόλουθα θέματα: α) Tι είναι ο άνθρωπος; β) Ποιά είναι η σχέση μεταξύ ψυχής και σώματος; γ) Tι συμβαίνει, όταν η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα; δ) Ποιά είναι η σχέση μεταξύ Θεού, ανθρώπου και Φύσης;

2. Mπορώ να εκφράσω τα συναισθήματά μου ανοιχτά σ' αυτούς που νομίζω ότι μπορούν να τα σεβαστούν και να τα κατανοήσουν.

3. Mπορώ να προσεύχομαι για την εξέλιξη και την ανάπτυξη του αγαπημένου μου ως ψυχή, στις διαστάσεις που τώρα βρίσκεται. Mπορώ ν' ανάβω ένα κερί γι' αυτόν.

4. Σταδιακά μπορώ ν' απελευθερώσω τον εαυτό μου από την υπερβολική συγκέντρωση σ' αυτόν και να προσέχω περισσότερο αυτούς που έμειναν. Eίναι καλύτερα να δώσω όλα τα υπάρχοντά του σε ιδρύματα ή σε ανθρώπους που τα χρειάζονται και θα τα εκτιμήσουν.

5. Mπορώ ν' ασχοληθώ με τους τρεις βασικούς σκοπούς της ζωής: α) Προσφορά - Yπηρεσία. β) Δημιουργία. γ ) Eξέλιξη-Aυτογνωσία.

6. Nα έχω υπομονή.

7. Mπορώ να καλλιεργήσω πίστη στον Θεό και τον εαυτό μου.

8. Mπορώ να συνδεθώ με κάποια ομάδα ανθρώπων που έχουν αφοσιωθεί στην εξέλιξη και με τους οποίους θα μπορούμε να έχουμε αμοιβαία υποστήριξη σ' αυτήν την διαδικασ Το να μιλήσεις. Είναι πολύ σημαντικό και σου αξίζει να μοιραστείς τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου γύρω από την απώλεια με αγαπημένους σου ανθρώπους που μπορούν να ακούσουν και να σεβαστούν αυτό που περνάς.

Το να δημιουργήσεις. Θα μπορούσες να δημιουργήσεις ένα προσωπικό έργο τέχνης, ή κάτι που να σχετίζεται με ένα αγαπημένο σου χόμπι ή ασχολία.

Το να γράψεις. Μπορεί να θελήσεις να γράψεις ένα προσωπικό ημερολόγιο και μέσα από εκεί να εκφράσεις όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου.

Το να θυμάσαι. Ποιες ήταν οι πιο όμορφες στιγμές που είχες ζήσει με το αγαπημένο σου πρόσωπο; Με ποιόν τρόπο θα ήθελες ίσως να το τιμήσεις; Με ποιόν τρόπο θα ήθελες να παραμείνει ζωντανός/η στη μνήμη σου;ία. Προτίμησε, λοιπόν, τη βοήθεια που σε κάνει να αισθάνεσαι ʽκαλάʼ.

Απόφευγε πιεστικές παραινέσεις, όπως να το ʽξεπεράσειςʼ σύντομα και βιαστικά ή όσους δεν σέβονται, περιγελούν ή υποτιμούν αυτό που ζεις.

Έκφρασε στους αγαπημένους σου με ποιόν τρόπο θα ήθελες να σε βοηθήσουν.

Συνήθως η στήριξη των φίλων και αγαπημένων προσώπων είναι πολύτιμη. Πολλοί άνθρωποι επίσης επιλέγουν και επιζητούν την επιπρόσθετη βοήθεια και στήριξη από επαγγελματίες όπως ψυχολόγους, συμβούλους, ιερείς κτλ.

Σε κάθε περίπτωση επέλεξε τον καλύτερο και πιο φερέγγυο τρόπο για σένα. Δυστυχώς, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κάποιοι άνθρωποι ίσως προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν την κατάσταση που ζεις για δικό τους όφελος.