Το πάχος υπεύθυνο για πολλές μορφές καρκίνου

Γράφει
MD, PhD ΜΑΛΛΙΟΥ ΣΑΒΒΟΥΛΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ – ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ Αναπληρώτρια
Γ.Γ. Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας

Το πάχος υπεύθυνο για πολλές μορφές καρκίνου
Απειλή για το μέλλον αποτελεί η παχυσαρκία καθώς θεωρείται παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση διαφόρων τύπων...καρκίνου ( μαστού, ενδομητρίου, ωοθηκών , ορθοκολικού, νεφρού , παγκρέατος, χοληφόρων αγγείων, ήπατος και προστάτη) ενώ ο αριθμός των παχύσαρκων ατόμων αυξάνεται συνεχώς.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις το 2030 το 50% του ενήλικου πληθυσμού στις ΗΠΑ και το 30% στην Ευρώπη θα είναι παχύσαρκοι, ενώ τα αποτελέσματα στατιστικής έρευνας αμερικανικού ινστιτούτου για την μελέτη του καρκίνου έδειξαν ότι μόνο ένας στους τέσσερις γνωρίζει ότι η παχυσαρκία είναι παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου.

Μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες θεωρούν ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους ή της παχυσαρκίας και του αυξημένου κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου σε διάφορες θέσεις, όπως επίσης και της θνησιμότητας από διαφόρους καρκίνους.

Οι υπέρβαροι με Δείκτη Μάζας Σώματος 25-30 έχουν 9% επιπλέον κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο και οι παχύσαρκοι με Δείκτη Μάζας Σώματος πάνω από 30 έχουν 34% επιπλέον κίνδυνο σε σχέση με εκείνους που έχουν φυσιολογικό βάρος (Δείκτη Μάζας Σώματος λιγότερο από 25).

Η θνησιμότητα από καρκίνο αυξάνεται ανάλογα με την ποσότητα του λιπώδους ιστού και είναι 52% μεγαλύτερη στους άντρες και 62% στις γυναίκες με παθογόνο παχυσαρκία δηλαδή με Δείκτη Μάζας Σώματος μεγαλύτερο από 40.
Σύμφωνα με το International Agency for Research on Cancer υπάρχουν ενδείξεις ότι ο έλεγχος του σωματικού βάρους ασκεί προληπτική επίδραση στην εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, του ενδομητρίου, του νεφρού και του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου.

Φαρμακευτική θεραπεία

Φάρμακα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας άρχισαν να χρησιμοποιούνται από τη δεκαετία του ΄50, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 άρχισαν να κυκλοφορούν νέα σκευάσματα, τα περισσότερα από τα οποία είχαν ανορεξιογόνες ιδιότητες.

Η αναγκαιότητα για την χορήγηση φαρμάκων προέκυψε από το γεγονός ότι σε μακροχρόνια βάση η συμβατική υγιεινοδιαιτητική θεραπεία έχει υψηλά ποσοστά αποτυχίας που φτάνουν το 85%.

Ενδείξεις για τη χορήγηση φαρμάκων είναι Δείκτης Μάζας Σώματος πάνω από 30 όταν δεν υπάρχουν επιπλοκές ή πάνω από 27 με επιπλοκές. Τα φάρμακα πρέπει να συστήνονται αν έχει αποτύχει η απώλεια βάρους με δίαιτα, άσκηση και τροποποίηση συμπεριφοράς. Για να κριθεί αποτελεσματικό ένα φάρμακο η απώλεια βάρους πρέπει να είναι της τάξης του 10% του αρχικού.

Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας ταξινομούνται σε:
1) Ανορεξιογόνα (κατεχολαμινεργικά, σεροτονινεργικά, ριμόναμπατ, σιμπουρταμίνη, λεπτίνη)
2) Αναστολείς της εντερικής απορρόφησης (ορλιστάτη, ακαρβόζη) και
3) Θερμογενετικά (θυρεοειδικές ορμόνες, εφεδρίνη, καφεΐνη GH , β3-αδρενεργικοί αγωνιστές).

Όπως επισημαίνουν η ειδικοί , η χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου κατά της παχυσαρκίας έχει νόημα μόνο αν συνοδεύεται με παράλληλη τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς.

Νέα φάρμακα αναστέλλοντα τις εντερικές λιπάσεις , όπως η σετιλιστάτη, βρίσκονται υπό δοκιμή. Υπό μελέτη βρίσκονται και φάρμακα που επηρεάζουν τη θερμογένεση και το μεταβολισμό θρεπτικών ουσιών.

Χειρουργική αντιμετώπιση
Οι εγχειρήσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας είναι
1) Ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος ,
2) Η επιμήκης γαστρεκτομή ,
3) Γαστρική παράκαμψη και
4) Χολοπαγκρεατική εκτροπή.
Οι δύο πρώτες εγχειρήσεις περιορίσουν την ποσότητα της τροφής που μπορεί να καταναλώσει ο πάσχων. Οι άλλες δύο συνδυάζουν τον περιορισμό της πρόσληψης τροφής με την ελαττωμένη απορρόφηση γιατί παρακάμπτουν ένα τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα με αποτέλεσμα την δυσαπορρόφηση των τροφών ή και την αναστολή της όρεξης.

Σήμερα όλες οι προαναφερόμενες εγχειρίσεις είναι δυνατόν να γίνουν λαπαροσκοπικά, πράγμα το οποίο βελτιώνει τόσο τον μετεγχειρητικό πόνο όσο και το αισθητικό αποτέλεσμα, ενώ παράλληλα δίνει στον ασθενή τη δυνατότητα να φύγει από το νοσοκομείο πολύ γρηγορότερα σε σύγκριση με τις κλασικές εγχειρίσεις.

Η γνώμη μας είναι ότι σημαντικό μέρος της έρευνας πρέπει να επικεντρωθεί στο πως θα αποφύγουμε την παχυσαρκία και όχι στο πως θα την αντιμετωπίσουμε.
Εδώ λοιπόν έρχεται να παίξει σημαντικό ρόλο η αρωγή των γονιών στη διατροφική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους και όχι μόνο.
Η σωστή διατροφή πρέπει να γίνει βίωμα στο μικρό παιδί προκειμένου να έχει διάρκεια(όπως άλλωστε και η γυμναστική).
Αν όμως είσαστε παχύσαρκοι πάρτε το απόφαση να αδυνατίσετε. Όχι μόνο για να αποκτήσετε την υγεία σας και να νιώθετε όμορφα αλλά και για να δώσετε το καλό παράδειγμα στα παιδιά σας.

ΑΝ τελικά πήρατε την απόφαση για δίαιτα, κάντε το τουλάχιστον σωστά.
• Καταγράψετε τους λόγους για τους οποίους θέλετε να χάσετε βάρος. Αυτό είναι ένα βασικό στάδιο που πρέπει να προηγηθεί πριν την οποιαδήποτε προσπάθεια απώλειας βάρους. Σκεφτείτε, αναγνωρίστε και γράψετε τους λόγους και τα κίνητρα που σας ωθούν να αλλάξετε μια κατάσταση από την οποία δεν είστε ευχαριστημένοι. Κάνοντας αυτή την διεργασία θα μπορείτε πάντοτε να αναζωογονείτε τη θέλησή σας σε δύσκολες στιγμές.

• Κάνετε μικρές, διαδοχικές, σταδιακές αλλαγές. Για να βελτιώσετε την ποιότητα της διατροφής σας, έχει σημασία να έχετε υπομονή. Οι ξαφνικές αλλαγές δεν διατηρούνται συνήθως επί μακρόν. Για να περιορίσετε για παράδειγμα τη ζάχαρη στον καφέ σας προτιμήστε τη σταδιακή μείωση της ποσότητας. Με τον τρόπο αυτό θα συνηθίσετε ευκολότερα τη νέα γεύση και το αποτέλεσμα θα διατηρηθεί. Το ίδιο ισχύει και για τη σωματική άσκηση. Είναι προτιμότερο να αρχίσετε ήπια με περπάτημα ή ασκήσεις μικρής διάρκειας όταν έχετε παραμείνει αδρανείς για πολύ καιρό.

• Αποφεύγετε τα μεγάλα γεύματα. Μην τρώτε συγκεκριμένες ώρες αλλά μόνο όταν πεινάτε, όσες φορές χρειαστεί, μικρές ποσότητες κάθε φορά.

• Σταματήστε να τρώτε προγραμματισμένα ή επειδή δεν έχετε κάτι άλλο να κάνετε. Προσπαθήστε να έχετε στη διάθεσή σας φρούτα αντί για σνακ που είναι υπερφορτωμένα με λίπη, θερμίδες και αλάτι.

• Όχι διασκέδαση με φαγητό. Ένα από τα σπουδαιότερα λάθη στη διατροφή μας. Το φαγητό δεν πρέπει να γίνεται διασκέδαση, γιατί τότε αποκτά "αντικαταθληπτικές" ιδιότητες και όποτε βρισκόμαστε σε stress αποζητούμε να φάμε. Επιπλέον ο συνδυασμός φαγητού τηλεόρασης μας εκπαιδεύει στην μηχανική (ασυνείδητη) κατανάλωση τροφής. Σαν παράδειγμα σκεφτείτε το εξής: Ποιά δύναμη είναι αυτή που ωθεί τους θεατές του κινηματογράφου να εφοδιάζονται με ποπ-κορν, αν όχι η κακή συνήθεια;

Ποιο πρόγραμμα αδυνατίσματος έχει αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό;
Σύγχρονες μελέτες έχουν δείξει ότι για να επιτευχθεί ικανοποιητική απώλεια βάρους, χρειάζεται κατάλληλη δίαιτα, μαζί με σωματική δραστηριότητα (οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν 150 λεπτά άσκησης την εβδομάδα, κατανεμημένη σε τουλάχιστον 4-5 φορές), ψυχολογική υποστήριξη , αλλαγή του τρόπου ζωής και σε ορισμένες περιπτώσεις και μόνο υπό ιατρική παρακολούθηση φαρμακευτική αγωγή. Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει παρακολούθηση και υποστήριξη και μετά την αρχική ικανοποιητική απώλεια βάρους.
Οι βασικές αρχές θεραπείας της παχυσαρκίας είναι:
Εξατομικευμένο πρόγραμμα από τον ειδικό ιατρό.
Συνεχής παρακολούθηση και υποστήριξη του ασθενούς.
Προοδευτική τροποποίηση του προγράμματος, ανάλογα με τις ανάγκες και δυσκολίες του παχύσαρκου.

Ο ρόλος του μεταβολισμού
Ο στόχος είναι η προοδευτική μέτρια απώλεια κυρίως λίπους, ώστε να αποφευχθεί η σημαντική μείωση του μεταβολισμού. Παρά το γεγονός ότι στα περισσότερα άτομα η ελάττωση κατά 1-1½ κιλό της λιπώδους μάζας ανά εβδομάδα θεωρείται ικανοποιητική, το ποσό αυτό μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το αρχικό σωματικό βάρος και τις μεταβολικές ανάγκες του ατόμου.
Ο βασικός μεταβολισμός εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Οι κυριότεροι είναι:
-H ηλικία (ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται με την πάροδο των ετών),
-το φύλο (οι άνδρες έχουν υψηλότερο μεταβολισμό),
-τα γονίδια καθώς
-και η χρήση «κακών» προγραμμάτων απώλειας βάρους στο παρελθόν. Για αυτόν τον λόγο, πολλές φορές μπορεί να παρατηρηθεί ότι η χρησιμοποίηση του ίδιου επιβλαβούς προγράμματος να μην έχει τα ίδια αποτελέσματα με το παρελθόν». Το κατάλληλο εξατομικευμένο πρόγραμμα, που θα περιλαμβάνει και ορισμένες τροφές που "βοηθούν" τον μεταβολισμό, μαζί με το κατάλληλο εξατομικευμένο πρόγραμμα σωματικής άσκησης, μπορούν να ενισχύσουν τον μεταβολισμό του ατόμου.

Δίαιτα της Μάγιο Κλίνικ
Η δίαιτα χωρίζεται σε δύο φάσεις:

Η πρώτη φάση, με τον τίτλο «Lose it», που διαρκεί δύο εβδομάδες, εστιάζεται στη γρήγορη αλλαγή διατροφικών συνηθειών, ώστε να αρχίσει να χάνει κάποιος γρήγορα βάρος.

Η δεύτερη φάση με τον τίτλο «Live it», συνεχίζεται με υιοθέτηση αυτών των συνηθειών σε ένα ευχάριστο και υγιεινό πρόγραμμα, ώστε ο ενδιαφερόμενος να συνεχίζει να χάνει βάρος(ένα περίπου κιλό την εβδομάδα), μέχρι να φτάσει στο στόχο του.

Η δίαιτα αυτή στηρίζεται στην Πυραμίδα Υγιεινής Διατροφής της Κλινικής Μάγιο.
«Δεν χρειάζεται να μετράμε θερμίδες».
«Πρέπει να επαγρυπνούμε για τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος ή ζάχαρη. Μπορούμε, όμως, πάντα να φάμε κάτι διαλέγοντας από ποικιλία φρούτων και λαχανικών, φρέσκων ή κατεψυγμένων. Έτσι, είναι πιο εύκολο να ελέγξει κανείς την όρεξή του και την πρόσληψη θερμίδων.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της Μάγιο Κλίνικ, μπορεί να τρώει κανείς όσα φρούτα και λαχανικά θέλει χωρίς όριο, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να φάει τουλάχιστον 3 φρούτα και 4 λαχανικά την ημέρα.
Οι υδατάνθρακες πρέπει να είναι μαζί με τα φρούτα και τα λαχανικά, 8 μερίδες ημερησίως (οι μερίδες είναι πολύ μικρές όμως, π.χ. ένα μικρό κριτσίνι).
Ακολουθούν οι πρωτεΐνες (3-6 μερίδες την ημέρα), που ακολουθούνται από τα λίγα λιπαρά (3-5 μερίδες την ημέρα).
Δεν επιτρέπονται γλυκά περισσότερα από 75 θερμίδων συνολικά την ημέρα.
Στο κέντρο της πυραμίδας τίθεται η σωματική άσκηση (30-60 λεπτά την ημέρα), «γιατί εάν προσπαθήσετε να χάσετε βάρος μόνο κόβοντας θερμίδες, θα χάσετε μυική μάζα μαζί με το λίπος».

Κάψτε θερμίδες χωρίς γυμναστική
Για τους περισσότερους, η ανεύρεση χρόνου για ενασχόληση με κάποιο σπορ ή χόμπι που θα υποβοηθούσε το κάψιμο θερμίδων (π.χ. μπόουλινγκ), γυμναστήριο ή έστω και λίγο στατικό ποδήλατο, είναι συνήθως δύσκολη υπόθεση.
Η νέα τάση λοιπόν σχετικά με την αύξηση της δραστηριότητας ακούει στο όνομα NEAT (Non Exercise Activity Thermogenesis, που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «κάψιμο θερμίδων από δραστηριότητα εκτός άσκησης»).
Η μέθοδος αυτή μπορεί να βοηθήσει απλά και ουσιαστικά στον έλεγχο του βάρους.
«Η όλη φιλοσοφία του NEAT αφορά την αλλαγή καθημερινών συνηθειών, που στο σύνολό τους εμπλέκονται σημαντικά στην ημερήσια θερμογένεση», εξηγεί ο αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής κ. Κωνσταντίνος Ξένος.
«Είναι άλλωστε γεγονός ότι η αλλαγή της καθημερινότητας μπορεί να επιφέρει πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε πολλούς τομείς της ζωής μας, σε σχέση με την εισαγωγή μιας πρακτικής (π.χ. άσκηση σε γυμναστήριο) κάποιες φορές την εβδομάδα ή τον μήνα. Αν αναρωτιέστε λοιπόν γιατί η γιαγιά σας ήταν πάντα λεπτή, η απάντηση είναι ότι είχε πολύ υψηλό NEAT!».
ΝΑΙ
Απλώστε τα ρούχα
Πλύνετε τα πιάτα στο χέρι Χρησιμοποιήστε πλυντήριο πιάτων
Μαγειρέψτε Παραγγείλετε delivery
Καλέστε φίλους για χορό Καλέστε φίλους για να φάτε σουβλάκια
Περπατήστε ως το γραφείο Στείλτε του e-mail
του συναδέλφου σας

ΟΧΙ
Βάλτε τα ρούχα στο στεγνωτήριο
Χρησιμοποιήστε πλυντήριο πιάτων
Παραγγείλετε delivery
Καλέστε φίλους για να φάτε σουβλάκια
Στείλτε στον φίλο σας e-mail


Οι κίνδυνοι από τα σκευάσματα κατά του πάχους
Τα περισσότερα "ειδικά συμπληρώματα διατροφής" δεν έχουν καμία θέση σε ένα πρόγραμμα αδυνατίσματος, γιατί είναι αναποτελεσματικά και δυνητικά επικίνδυνα.
Η πιθανή απώλεια βάρους δεν συσχετίζεται με αυτά άμεσα, αλλά με την αυθυποβολή και με διαιτητικά μέτρα. Σε πολύ ειδικές περιπτώσεις και μόνο με τις οδηγίες του ειδικού ιατρού μπορούν να χρησιμοποιηθούν ορισμένα βιταμινούχα σκευάσματα.
Τελευταία κυκλοφορεί στα φαρμακεία και ένα φαρμακευτικό σκεύασμα κατά της παχυσαρκίας, που περιέχει ορλιστάτη και χορηγείται χωρίς ιατρική συνταγή. Το σκεύασμα αυτό είναι ίδιο με το αντίστοιχο φάρμακο κατά της παχυσαρκίας, που χορηγείται με ιατρική συνταγή αλλά στη μισή δόση. Η αποτελεσματικότητά του είναι σχετικά περιορισμένη και η χρήση του φυσικά πρέπει πάντα να συνδυάζεται με τα κατάλληλα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα.
Η ορλιστάτη αποτελεί ουσία που αναστέλλει τη γαστρική και την παγκρεατική λιπάση (ένζυμα που βοηθούν στην πέψη των λιπαρών της τροφής). Όταν αναστέλλεται η δράση αυτών των ενζύμων, δεν είναι δυνατή η πέψη μέρους του διατροφικού λίπους, με αποτέλεσμα σχεδόν ένα τέταρτο των λιπαρών που λαμβάνονται με το γεύμα, να περνά άπεπτο από το έντερο προς αποβολή και έτσι να "γλιτώνουμε" θερμίδες. Η ορλιστάτη, δηλαδή, δεν επιδρά στο λίπος που έχουμε αποθηκευμένο στο σώμα μας ως λιπώδης ιστός, αλλά στο λίπος της τροφής που καταναλώνουμε. Έτσι, εάν κάποιος ενταχθεί σε μια σωστά καταρτισμένη δίαιτα αδυνατίσματος, με την απαιτούμενη ποσότητα και ποιότητα λιπαρών που πρέπει αυτή να περιέχει, η θέση της ορλιστάτης είναι μάλλον περιττή. Πάντως, η ορλιστάτη σε αντίθεση με τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, είναι πολύ πιο ασφαλής και οι πιο βασικές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση της είναι γαστρεντερικής φύσεως, όπως διάρροια, πιεστική ανάγκη αφόδευσης, μετεωρισμός εντέρου κ.ά.


Παράδειγμα δίαιτας και καλή επιτυχία!!!

Διαιτολόγιο, 1.200 θερμίδων, βασισμένο στην πυραμίδα της Mayo

Πρωινό
1 μέτρια μπανάνα, ένα φλιτζάνι δημητριακά ολικής αλέσεως χωρίς ζάχαρη, ένα φλιτζάνι άπαχο γάλα, τσάι ή ρόφημα βοτάνων

Γεύμα
Σάντουιτς με σαλάτα τόνου (από 1/2 τόνο κονσέρβα σε νερό, 1 κουτάλι μαγιονέζα χαμηλών λιπαρών, 1 1/2 κουταλάκι του γλυκού μπαχαρικό κάρι, όσο σέλινο θέλετε, μαρούλι και 2 φέτες ψωμί τοστ ολικής αλέσεως), 2 φλιτζάνια μικρά αγριοκάροτα και κομμάτια πιπεριάς, 1 μικρό μήλο, νερό

Δείπνο
100 γραμμ. βραστό μπακαλιάρο με χυμό ενός λεμονιού και 1 κουταλάκι του γλυκού στραγγισμένη κάπαρη
3/4 φλιτζανιού πράσινα φασολάκια στον ατμό, 1/2 φλιτζάνι κομμένα παντζάρια, σαλάτα με μαρούλι, 1/2 φλιτζάνι ντοματάκια, ελάχιστο ξύδι μπαλσάμικο και 2 κουταλάκια του γλυκού παρθένο ελαιόλαδο, νερό με λεμόνι

Κολατσό (για οποιαδήποτε ώρα)
1 μικρό αχλάδι