Η πρόοδος στη συστηματική θεραπεία του καρκίνου του μαστού

Γράφει η
MD, PhD ΜΑΛΛΙΟΥ ΣΑΒΒΟΥΛΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ – ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
ΓΓ. Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας



Η πρόοδος στη συστηματική θεραπεία του καρκίνου του μαστού

Μοιάζει λες και ο καρκίνος μεταβλήθηκε σε επιδημία. Γεγονός είναι η αυξανόμενη συχνότητα ορισμένων νεοπλασμάτων. Η βασική έρευνα για τον καρκίνο είναι τόσο μεγάλη που αδυνατεί να αφομοιωθεί στην κλινική πράξη. Κάθε εβδομάδα διάφορα άρθρα στο διαδίκτυο μας ενημερώνουν ότι επιτέλους βρέθηκε το φάρμακο του καρκίνου.

Ο καρκίνος του μαστού είναι συχνή νόσος με διαρκώς αυξανόμενη επίπτωση ιδιαίτερα στις «δυτικές» κοινωνίες. Είναι καλά μελετημένη για ανατομικούς κυρίως λόγους και από πολύ νωρίς συστηματική νόσος. Ακόμη θα έλεγε κανείς πως είναι νόσος ενδιαφέρουσα από κοινωνική άποψη. Ο καρκίνος του μαστού είναι ευαίσθητος σε πολλά φάρμακα και προσεγγίσεις όπως ορμονοθεραπεία, χημειοθεραπεία κλ) κι έτσι έχει μεγάλο «εμπορικό» ενδιαφέρον.

Η συστηματική θεραπεία αρχικά περιελάμβανε ορμονοθεραπεία με ταμοξιφένη που έδειξε εντυπωσιακή αύξηση του ελευθέρου νόσου διαστήματος και της επιβίωσης. Όσον αφορά τη χημειοθεραπεία αρχικά χρησιμοποιήθηκε το CMF στην πρώιμη νόσο ως επικουρική θεραπεία και 1ης/2ης γενιάς φάρμακα και σχήματα των ανθρακυκλινών στην προχωρημένη νόσο.

Σήμερα στην ορμονοθεραπεία εδραιώθηκαν τρεις αντιαρωματάσες (Arimidex®, Femara®, Aromasin®) στην πρώτη μεταστατική γραμμή των εμμηνοπαυσιακών γυναικών με καρκίνο του μαστού αλλά και ως συμπληρωματική θεραπεία σε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με διηθητικό πρώιμο καρκίνο του μαστού και θετικούς οιστρογονικούς υποδοχείς η κάθε μια αρωματάση σε διαφορετικά σχήματα. Άρα γεγονός είναι η κατάδειξη της υπεροχής των αντιαρωματασών έναντι της ταμοξιφένης στην επικουρική θεραπεία των εμμηνοπαυσιακών γυναικών είτε εξαρχής είτε διαδοχικά είτε ως επιμήκυνση της ορμονοθεραπείας πέραν της πενταετίας.
Όμως και άλλα είδη ορμονοθεραπείας είναι διαθέσιμα σήμερα όπως η φαρμακευτική καταστολή ωοθηκών (LHRHa), τα αμιγή αντιοιστρογόνα (Faslodex®), οι αντιπρογεστίνες κλπ. κλπ.

Σήμερα στην χημειοθεραπεία εδραιώθηκαν οι ανθρακυκλίνες και οι ταξάνες στην πρώτη μεταστατική γραμμή και μετακινήθηκαν μέχρι και στην επικουρική θεραπεία. «Νέα» φάρμακα για τη μεταστατική νόσο με σημαντική δραστικότητα χρησιμοποιούνται όπως το Navelbine, Xeloda, Gemzar κλπ. Επίσης χρησιμοποιούνται και παλαιότερα φάρμακα σε νέους συνδυασμούς. Χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι η εισαγωγή και εδραίωση αποτελεσματικών φαρμάκων από το στόμα (Xeloda®, Oral Navelbine® κλπ).

Φάρμακα όμως χρησιμοποιούνται και στην υποστηρικτική θεραπεία όπως αυξητικοί παράγοντες της λευκής σειράς κι ερυθράς σειράς και ισχυρά αντιεμετικά όπως οι σετρόνες, απρεπιτάντη κά.

Στην ανακουφιστική θεραπεία χρησιμοποιούνται τα διφωσφονικά σε οστική μεταστατική νόσο. Αλλά ετοιμάζεται και η προληπτική χορήγηση για πρόληψη της οστικής μεταστατικής νόσου που από πολλούς ήδη εφαρμόζεται. Επίσης χρησιμοποιείται η διαδερμική και από το στόμα φεντανύλη ως επικουρικά αναλγητικά φάρμακα όπως και θεραπευτικά ραδιοϊσότοπα για τις οστικές μεταστάσεις και τις ορογονικές συλλογές (Ρήνιο, στρόντιο, σαμάριο, Ύτριο).

Η στοχευμένη θεραπεία είναι γεγονός. Προσβάλει μόνο των «ελαττωματικά» κύτταρα, λειτουργίες ή μόρια.Επίσης γεγονός είναι η «απόκρυψη» φαρμάκων σε λιποσώματα όπως της Doxorubicin που ελαττώνει την καρδιοτοξικότητα και μυελοτοξικότητα και αυξάνει τον θεραπευτικό δείκτη αλλά προκαλεί εμφάνιση άλλων τοξικοτήτων.
Το Xeloda που είναι προφάρμακο της 5-fluorouracil «Εκλεκτικά» ενεργοποιείται στα καρκινικά κύτταρα, προκαλεί αύξηση του θεραπευτικού δείκτη. Έχει δράση στον καρκίνο του μαστού, παχέος εντέρου κ.ά.και δράση και σε αντοχή στη 5-fluorouracil. Γρήγορα θα χρησιμοποιείται στη θεραπεία της πρώιμης νόσου.
Το Herceptin είναι μονοκλωνικό αντίσωμα που αποκλείει τον υποδοχέα του μεταλλαγμένου HER2/neu γονιδίου. Έχει υψηλή δραστικότητα στη μεταστατική νόσο ως μονοθεραπεία και σε συνδυασμούς με χημειοθεραπευτικά. Με το Herceptin παρατηρήθηκε θεαματική ελάττωση (50%) του κινδύνου υποτροπής της νόσου χορηγούμενο για 1 έτος μετά το χειρουργείο. Γρήγορα το φάρμακο μετακινήθηκε στη θεραπεία της πρώιμης νόσου.
Πολλά φάρμακα διερευνούνται για την αποτελεσματικότητα στον καρκίνο του μαστού όπως αντι-EGFR, αντιαγγειογενετικά, εποθιλόνες, ταξάνες από το στόμα κλπ κλπ.
Στην ορμονοθεραπεία υπάρχουν αυξημένες δυνατότητες επιλογής μεταξύ διαφόρων θεραπευτικών προσεγγίσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Η ασφάλεια είναι αλλού βελτιωμένη (εξάψεις, καρκίνος ενδομητρίου) και αλλού επιδεινωμένη (οστεοπόρωση, καρδιαγγειακή). Επίσης μελετάται και η επιμήκυνση της διάρκειας οφέλους από την ορμονοθεραπεία και γίνεται πραγματικά μεγάλος διαγωνισμός μεταξύ των αντιαρωματασών.
Στη χημειοθεραπεία και την στοχευμένη θεραπεία διευρύνονται οι θεραπευτικές επιλογές, με βελτιωμένο περίγραμμα τοξικότητας, αύξηση του χρόνου ανακούφισης από τα συμπτώματα της μεταστατικής νόσου και αύξηση της επιβίωσης στη μεταστατική νόσο.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ υπάρχει κατανόησητης ανάγκης εξατομίκευσης της θεραπείας ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της νόσου (επιθετική έναντι βραδείας, απειλητική έναντι ανώδυνης) και της ασθενούς (ηλικία, λειτουργικότητα, ειδικά προβλήματα). Οι μετρήσεις της ποιότητας ζωής είναι πια απαραίτητες σε όλες τις μελέτες νέων θεραπειών που δημοσιεύονται.

Πραγματικότητα είναι η αύξηση της επιβίωσης στην πρώιμη νόσο και την μεταστατική νόσο. Ο καρκίνος του μαστού μετατράπηκε σε «χρόνια νόσο». Αποτέλεσμα της προόδου ήταν η μεταβολή της φυσικής εξέλιξης της νόσου αλλά και του κόστους. Το κόστος όμως θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά με την εφαρμογή της εξατομικευμένης θεραπεία.ς Ήδη μπορούμε με τη βοήθεια των μοριακών βιολόγων να βρούμε πια από τα προϊόντα της βιοτεχνολογίας μπορούν να εφαρμοστούν στην κλινική πράξη σε κάθε ασθενή ξεχωριστά και πιες από τις νέες θεραπευτικές προτάσεις είναι αποτελεσματικές σε αυτές. Τα «καθιερωμένα» φάρμακα άλλα περνούν στην ιστορία και άλλα θα χρησιμοποιηθούν με διαφορετικό τρόπο στο μέλλον.
Πρέπει με κάθε τρόπο να ελαττωθεί στις ημέρες μας η άναρχη και δόλια ενημέρωση του κοινού. Πρέπει να ανατραπεί η δικαιολογημένη επιφυλακτικότητα της ιατρικής κοινότητας όσον αφορά την εξατομικευμένη θεραπεία. Πρέπει με κάθε τρόπο να γίνεται έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση του κοινού για τα οφέλη της εξατομικευμένης θεραπείας. Μέχρι να βρεθούμε μπροστά στην οριστική νίκη….

Τo άρθρo αυτό είναι πνευματική ιδιοκτησία της Σαββούλας Μάλλιου. Απαγορεύεται η αντιγραφή, η δημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση του, από οποιονδήποτε και με οποιοδήποτε μέσο χωρίς την έγγραφη άδεια της συγγραφέως. Copyright Σάββη Μάλλιου® All rights reserved.