Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΦΡΟΙΝΤ

Φωτογραφία από την επίσκεψη του Φρόυντ στο Πανεπιστήμιο Κλαρκ.
Καθισμένοι: Σίγκμουντ Φρόυντ, Στάνλεϋ Χωλ, Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ.
Όρθιοι: Άμπραχαμ Μπριλ, Έρνεστ Τζόουνς, Σαντόρ Φερέντσι.)

Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΦΡΟΙΝΤ
Γράφει η
MD, PhD Σαββούλα Μάλλιου
Γ.Γ Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
Ειδ. Παθολόγος Ογκολόγος

Τον Φεβρουάριο του 1923 ο Φρόιντ εντόπισε το πρώτο κακό σημάδι: μια λευκή πλάκα στη δεξιά πλευρά της γνάθου και της υπερώας, δηλαδή της οροφής του στόματος.
Μετά από δύο μήνες αποφάσισε να αφαιρέσει αυτή τη βλάβη. Την εγχείρηση έκανε ένας κορυφαίος ρινολόγος, ο Μάρκους Χάγιεκ. Ο Φρόιντ παρέμεινε μια μέρα στην κλινική γιατί έχασε πολύ αίμα και κοντά του ξενύχτησε η κόρη του Άννα, που από τότε και μέχρι το θάνατό του παρέμεινε σταθερά δίπλα του.
Ο όγκος εξετάσθηκε και βρέθηκε καρκίνωμα, αλλά αυτό δεν ανακοινώθηκε στον Φρόιντ. Αυτή ήταν και η πρώτη από τις τριάντα τρεις εγχειρήσεις που έκανε ο Φρόιντ πριν αναπαυθεί τελικά. Τόσο η πάθηση όσο και όλες οι εγχειρήσεις ήταν επώδυνες και για δεκαέξι χρόνια έμελλε να ζήσει με εντονότατους πόνους. Από την πρώτη κιόλας αυτή επέμβαση μειώθηκε το άνοιγμα του στόματος και αυτό προκαλούσε στον Φρόιντ μεγάλη ταλαιπωρία. Αμέσως μετά ακολούθησαν δυο θεραπείες με ακτίνες Χ (ακτινοθεραπεία) από τον Γκουίντο Χόλτσκνεχτ και μια σειρά από δραστικές θεραπείες με ράδιο από έναν βοηθό του Χάγιεκ, τον Φοϊχτίγκερ. Από τότε και για τέσσερις μήνες οι πόνοι ήταν αβάσταχτοι. Ένας φίλος του γιατρός, ο Φελίξ Ντόιτς, τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου αντιλήφθηκε μια υποτροπή του όγκου και πείθει τον Χανς Πίχλερ, έναν διακεκριμένο στοματικό χειρουργό ν’ αναλάβει την περίπτωση. Το Σεπτέμβριο Χάγιεκ και Πίχλερ εξετάζουν μαζί τον Φρόιντ και ανακαλύπτουν ένα κακόηθες έλκος στη σκληρά υπερώα που είχε προσβάλει και τους γειτονικούς ιστούς, ανάμεσα τους την κάτω γνάθο και την εσωτερική επιφάνεια της παρειάς. Η εγχείρηση έγινε σε δυο φάσεις τον Οκτώβριο. Στην πρώτη εγχείρηση αφαιρέθηκαν οι μεταστατικοί λεμφαδένες που ήταν κάτω από τη γνάθο. Στη δεύτερη εγχείρηση ο χειρουργός αφαίρεσε ολόκληρη την άνω γνάθο και την υπερώα στην προσβεβλημένη πλευρά, μια πολύ εκτεταμένη εγχείρηση που ενοποίησε τη ρινική κοιλότητα και το στόμα. Για να απομονωθεί το στόμα από την ρινική κοιλότητα χρησιμοποιήθηκε μια προσθετική κατασκευή, κάτι σαν οδοντοστοιχία, που ο ίδιος ο Φρόιντ ονόμασε «τέρας». Ήταν άβολο και οδυνηρό, καθώς του παραμόρφωνε το πρόσωπό του και την ομιλία του και όπως είναι γνωστό ήταν ένας άνθρωπος που δεν του έλειπε η ματαιοδοξία. Ακόμη τον εμπόδιζε στη σίτιση και έχασε την ακοή από την δεξιά πλευρά λόγω της μόνιμης μόλυνσης της ευσταχιανής σάλπιγγας τόσο από τη νόσο του όσο και από τις εγχειρήσεις.
Φυσικά δεν του είχαν αποκαλύψει όλη την αλήθεια για την κακοήθεια της νόσου, λόγω του ότι ο Φρόιντ ήταν βαθύτατα κλονισμένος από τον θάνατο του εγγονού του που είχε προσβληθεί από κεχροειδή φυματίωση. Όμως ο Φρόιντ υποψιαζόταν την αλήθεια! Μπορεί να υπήρξε, όπως συχνά έλεγε, αδιάφορος απέναντι στην ίδια του τη ζωή, χωρίς να νοιάζεται αν θα ζούσε ή αν θα πέθαινε. Όταν όμως ζούσε, δεν ήταν αδιάφορος απέναντι στη ζωή του. Έτσι, θύμωσε όταν τις τελευταίες του ημέρες, του είπαν οι φίλοι του ότι είχαν κάνει σκέψεις να του κρύψουν την αλήθεια για τον καρκίνο. Δεν ήθελε να περιοριστεί η αυτονομία του, είχε προσβληθεί η υπερηφάνειά του από αυτή την απόφασή τους.
Τον Νοέμβριο έγινε μια πιο ευρεία εκτομή της μαλακής υπερώας, μαζί με τους ιστούς από το παλιό τραύμα και τους οστικούς σχηματισμούς της περιοχής του προσώπου. Κατά τη διάρκεια της εγχείρησης αιμορράγησε πολύ και οι μετεγχειρητικοί πόνοι ήταν αβάσταχτοι. Τον ίδιο μήνα και με δική του επιθυμία χειρουργήθηκε από τον Στάιναχ και έγινε αφαίρεση των δύο σπερματικών τόνων με την ελπίδα ότι η ανανέωση αυτή του οργανισμού θα εμπόδιζε τις υποτροπές! Ίσως όμως να είχε την ιδέα ότι, όπως επηρεάζεται ο καρκίνος του μαστού από την αφαίρεση των ωοθηκών, θα μπορούσε να δράσει ευνοϊκά και για τον ίδιο η αφαίρεση των σπερματικών τόνων. Μέχρι το τέλος του 1923 υποβλήθηκε επίσης σε αρκετές θεραπείες με ακτίνες Χ.
Λόγω των πολλών εξόδων για τις θεραπείες του ο Φρόιντ συνέχισε να εργάζεται, παρά τα πολλαπλά προβλήματα που είχε, αλλά βέβαια με λιγότερο εντατικούς ρυθμούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατέβαλε κανονικά την αμοιβή σε όλους τους γιατρούς που τον παρακολουθούσαν. Ιδιαίτερα τον επιβάρυνε οικονομικά και η ανάγκη για την κατασκευή των διαφόρων προσθετικών εξαρτημάτων που έπρεπε να του εφαρμοστούν. Βεβαίως, συνέχιζε, όπως πάντα και τη συγγραφική δραστηριότητά του.
Το κάπνισμα το συνέχισε, αλλά για να βάλει το πούρο στο στόμα του λέγεται ότι αναγκαζόταν να το ανοίξει με μια κρεμάστρα. Πολλοί λένε ότι η αγάπη του για τα πούρα ήταν και η καταστροφή του. Ίσως να στάθηκε ένα μακάβριο παράδειγμα για τη δική του θεωρία της στοματικής εμμονής, αφού λέγεται ότι κάπνιζε ένα κουτί την ημέρα ακόμη και όταν αρρώστησε. Τα επόμενα χρόνια γινόντουσαν διάφορες μικροεπεμβάσεις όπως αποξέσεις του τραύματος, καυτηριασμοί, αφαίρεση κύστεων, αφαίρεση απολυμάτων οστών (δηλαδή νεκρωμένων κομματιών που δημιουργούσαν συρίγγια) και άλλα, αλλά δεν ήταν τίποτε μπροστά στον αγώνα για τη βελτίωση του προσθετικού. Την Άνοιξη του 1929 λόγω των αφόρητων πόνων στο στόμα και λόγω του ότι ο γιατρός του ο Πίχλερ είχε εξαντλήσει όλα τα μέσα και τις δυνάμεις του, ο Φρόιντ συμβουλεύτηκε έναν περίφημο στοματικό χειρουργό από το Βερολίνο τον Καθηγητή Σρέντερ ο οποίος καυτηρίασε κάποιο σημείο του τραύματος και του έφτιαξε ένα καινούριο προσθετικό εξάρτημα πολύ καλύτερο από όλα τα προηγούμενα. Τα επόμενα δυόμισι χρόνια τον παρακολουθούσε ο Γιόζεφ Βάινμαν που ήταν Βιεννέζος και συνεργάτης του Σρέντερ, ο οποίος του πρότεινε τη χρήση ορθοφορμίου. Το ορθοφόρμιο ήταν φαρμακευτικό σκεύασμα ανάλογο της νοβοκαϊνης και είχε τοπική αναισθητική δράση. Αυτό όμως του προκάλεσε μια τοπική υπερκεράτωση και τον Οκτώβριο υποβλήθηκε σε άλλη μια εγχείρηση από τον πρώην γιατρό του τον Πίχλερ που έκοψε μεγάλο κομμάτι και όπως έκανε αρκετές φορές έβαλε στο εκτεθειμένο μέρος μόσχευμα που πήρε από τον βραχίονα του ασθενή. Η πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη σύζυγος του Αρμοστή της Κρήτης πρίγκιπα Γεωργίου, ψυχαναλύτρια και πιστή μαθήτρια του Φρόιντ τον έπεισε να προσλάβει έναν εξαιρετικό γενικό παθολόγο τον Μαξ Σουρ, με την συμφωνία ότι θα του έλεγε πάντα την αλήθεια. Ο Σουρ παρέμεινε κοντά στον Φρόιντ καθ’ όλη τη διάρκεια των τελευταίων δέκα χρόνων της ζωής του.
Η ναζιστική εισβολή στην Αυστρία που έγινε στις 11 Μαΐου του 1938 ανάγκασε τον Φρόιντ να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να μεταβεί στο Λονδίνο. Εκείνη την χρονιά λόγω τοπικής υποτροπής υποβλήθηκε σε μια πολύ σοβαρή εγχείρηση, από την οποία ουσιαστικά ποτέ δεν συνήλθε και από τότε η ταλαιπωρία του μεγάλωνε. Όμως τα Χριστούγεννα του 1938 η υποτροπή έκανε ξανά την εμφάνισή της . Οι γιατροί αποφάσισαν ότι τώρα η περίπτωση ήταν «ανεγχείρητος ανίατος καρκίνος» και μόνο η παρηγορική θεραπεία είχε θέση. Οι δυνάμεις του Φρόιντ εξαντλούνταν. Δεν άντεχε άλλο. Έχανε βάρος και γινόταν απαθής. Υπήρχε μια καρκινωματώδης εξέλκωση της παρειάς και της βάσης του οφθαλμικού κόγχου. Ο καρκίνος διήθησε την παρειά και βγήκε στην εξωτερική μεριά. Έτσι η σηπτική κατάσταση εντάθηκε.
Ο Φρόιντ δεν είχε, όπως λέγεται, καμιά θρησκευτική πίστη να τον βοηθήσει ν’ αντιμετωπίσει το αναίτιο των παθών του. Μήτε είχε οποιαδήποτε παρηγορητική φιλοσοφία για να τον στηρίξει. Ήταν πεισματάρης και δεν θα επέτρεπε ποτέ στον εαυτό του να το βάλει κάτω. Τίποτε δεν τον λύγιζε και τίποτε δεν τον κατέβαλε. Συγγράφει και βλέπει ασθενείς μέχρι και ένα μήνα πριν τον θάνατό του. Τελευταία του ασθενής είναι η Μαργκαρέτε Βάλτερ που βρίσκεται ακόμη εν ζωή και όπως ισχυρίζεται «Εκείνος ο άνθρωπος μου έσωσε τη ζωή». Ακόμη και έτσι κουρασμένος όπως ήταν, απαντούσε σε όλες τις επιστολές που του έστελναν.
Πολλά από τα χρόνια της ζωής του υπέφερε οικτρά. Δεν έπαιρνε αναλγητικά, γιατί προτιμούσε να σκέφτεται μέσα σε αφόρητους πόνους, παρά να είναι ανίκανος να σκεφτεί καθαρά. Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1939 ύστερα από αίτημά του, ο Σουρ του χορήγησε μορφίνη για ευθανασία. Η μακριά και κοπιώδης ζωή του έφθασε στο τέρμα της και τα βάσανά του πήραν τέλος.
Ο Φρόιντ πέθανε όπως είχε ζήσει, ρεαλιστής!


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. J. Ernest : Σίγκμουντ Φρόιντ «Η ζωή και το έργο του», μετάφρ. Κομνηνός Ξενοφώντας, Β΄ έκδοση, Ίνδικτος, 2003
2. Βικιπαίδεια :Σίγκμουντ Φρόιντ, Ίντερνετ 2006
Τo άρθρo αυτό είναι πνευματική ιδιοκτησία της Σαββούλας Μάλλιου. Απαγορεύεται η αντιγραφή, η δημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση του, από οποιονδήποτε και με οποιοδήποτε μέσο χωρίς την έγγραφη άδεια της συγγραφέως. Copyright Σάββη Μάλλιου® All rights reserved.